اشنایی با شهر کشکوئیه

درخصوص تاریخچه کشکوئیه آنچه کاملاً معتبر و قابل است ، وجود کاروانسرای شاه عباس در این محل است. با آغاز حکومت صفویان و تأکید شاهان صفوی خصوصاً شاه عباس مبنی بر گسترش تجارت با اروپا ، راههای زیادی در این منطقه احیاء و یا احداث شده اند و به دستور وی کاروانسراهای متعددی در بین راهها ساخته شد که تعدادشان ۹۹۹ کاروانسرا بوده است. از جمله راههای که در منطقه کرمان احیاء و ایجاد شده می توان به دو راه کرمان رفسنجان ـ شهربابک اشاره کرد. از جمله کاروانسراهایی که در کنار راه کرمان ـ رفسنجان ـ یزد ساخته شدند کاروانسراهای رفسنجان ، کبوترخان ، بی بی حیات ، کشکوئیه و انار می باشند. بنابراین باتوجه به وجود چنین کاروانسرایی در کشکوئیه می توان با یقین گفت کشکوئیه حداقل قدمتی ۴۰۰ الی ۵۰۰ سال (هم عصر دوره صفویان) دارد. و اما احتمالات مربوط به قدمت کشکوئیه به سفرنامه مارکوپولو بر می گردد. که در ذیل به آن اشاره می شود. کاروان پولوها از انتهای دجله به خلیج فارس و سپس با کشتی به بندر هرمز رسیدند ، آنها از آنجا راه خشکی را در پیش گرفتند و پس از گذشتن از صحراهای خشک و بی آب و علف به جاده ابریشم در شرق ایران گام برداشتند. در آنجا آنها «شهرها و دهکده های گوناگون» یافتند که در آنها «همه چیز خوب به فراوانی یافت می شد» حال که اگر مسیر پولوها و جاده ابریشم را بر روی نقشه استان کرمان و شهرستان رفسنجان منطبق کنیم به خوبی می توان دریافت که این مسیر از منطقه رفسنجان و احتمالاً کشکوئیه نیز عبور می کند ، که با توجه به وجود راهی موسوم به جاده ابریشم در محل که از ضلع شرقی و جلوی ورودی کاروانسرا و کلات گلناباد می گذرد می توان صحت این موضوع که کاروان پولوها از این منطقه عبور کرده و احتمالاً استراحتی نیز در محل داشته را اثبات کرد. (همچنین احیاء و یا احداث راه شاهی از یزد به کرمان در زمان صفویان رونق داشتن و مهم بودن این راه را می رساند و ویژه بودن این راه ارتباطی منجر به احداث کاروانسراها و رباطهایی که در بین راه شده است) مارکوپولو در سفرنامه خود از درختان پسته و نی زارهای وسیع در بین راه یاد می کند که با توجه به نی زارهای موجود که از لطف آباد تا بشرآباد ادامه دارند می توان گفت شاید این نی زارها همان نی زارهایی باشند که مارکوپولو از آنها یاد کرده است. همچنین اگر در نظر داشته باشیم که پولوها در زمان مغولان و ایلخانان به ایران و کرمان آمده اند و از جاده ابریشم عبور کرده اند ، شاید بتوان گفت قدمت کشکوئیه بیش از ۵۰۰ سال باشد و احتمالاً به ۷۰۰ الی ۸۰۰ سال می رسد که در نزدیکی راه مهم و مشهوری چون جاده ابریشم که محل گذرگاه قافله های بزرگ و تجاری بوده روستاها و دهکده های خوب نیز وجود داشته است.

وجه تسمیه کشکوئیه

درخصوص وجه تسمیه نام کشکوئیه چند نظریه وجود دارد. نظریه اول مربوط به تلفظ محلی دامنه کوه می شود. سالمندان محل و اهالی کشکوئیه وجه تسمیه نام آن را در تلفظ محلی دامنه کوه می دانند و معتقدند که چون کشکوئیه تا کوه ۱۲ کیلومتر فاصله دارد و نزدیک کوه است. کش کوه نامیده شد و کش به معنی دامنه است ، بنابراین کش کوه همان دامنه کوه است.

درخصوص تاریخچه کشکوئیه آنچه کاملاً معتبر و قابل است ، وجود کاروانسرای شاه عباس در این محل است. با آغاز حکومت صفویان و تأکید شاهان صفوی خصوصاً شاه عباس مبنی بر گسترش تجارت با اروپا ، راههای زیادی در این منطقه احیاء و یا احداث شده اند و به دستور وی کاروانسراهای متعددی در بین راهها ساخته شد که تعدادشان ۹۹۹ کاروانسرا بوده است. از جمله راههای که در منطقه کرمان احیاء و ایجاد شده می توان به دو راه کرمان رفسنجان ـ شهربابک اشاره کرد. از جمله کاروانسراهایی که در کنار راه کرمان ـ رفسنجان ـ یزد ساخته شدند کاروانسراهای رفسنجان ، کبوترخان ، بی بی حیات ، کشکوئیه و انار می باشند. بنابراین باتوجه به وجود چنین کاروانسرایی در کشکوئیه می توان با یقین گفت کشکوئیه حداقل قدمتی ۴۰۰ الی ۵۰۰ سال (هم عصر دوره صفویان) دارد. و اما احتمالات مربوط به قدمت کشکوئیه به سفرنامه مارکوپولو بر می گردد. که در ذیل به آن اشاره می شود. کاروان پولوها از انتهای دجله به خلیج فارس و سپس با کشتی به بندر هرمز رسیدند ، آنها از آنجا راه خشکی را در پیش گرفتند و پس از گذشتن از صحراهای خشک و بی آب و علف به جاده ابریشم در شرق ایران گام برداشتند. در آنجا آنها «شهرها و دهکده های گوناگون» یافتند که در آنها «همه چیز خوب به فراوانی یافت می شد» حال که اگر مسیر پولوها و جاده ابریشم را بر روی نقشه استان کرمان و شهرستان رفسنجان منطبق کنیم به خوبی می توان دریافت که این مسیر از منطقه رفسنجان و احتمالاً کشکوئیه نیز عبور می کند ، که با توجه به وجود راهی موسوم به جاده ابریشم در محل که از ضلع شرقی و جلوی ورودی کاروانسرا و کلات گلناباد می گذرد می توان صحت این موضوع که کاروان پولوها از این منطقه عبور کرده و احتمالاً استراحتی نیز در محل داشته را اثبات کرد. (همچنین احیاء و یا احداث راه شاهی از یزد به کرمان در زمان صفویان رونق داشتن و مهم بودن این راه را می رساند و ویژه بودن این راه ارتباطی منجر به احداث کاروانسراها و رباطهایی که در بین راه شده است) مارکوپولو در سفرنامه خود از درختان پسته و نی زارهای وسیع در بین راه یاد می کند که با توجه به نی زارهای موجود که از لطف آباد تا بشرآباد ادامه دارند می توان گفت شاید این نی زارها همان نی زارهایی باشند که مارکوپولو از آنها یاد کرده است. همچنین اگر در نظر داشته باشیم که پولوها در زمان مغولان و ایلخانان به ایران و کرمان آمده اند و از جاده ابریشم عبور کرده اند ، شاید بتوان گفت قدمت کشکوئیه بیش از ۵۰۰ سال باشد و احتمالاً به ۷۰۰ الی ۸۰۰ سال می رسد که در نزدیکی راه مهم و مشهوری چون جاده ابریشم که محل گذرگاه قافله های بزرگ و تجاری بوده روستاها و دهکده های خوب نیز وجود داشته است.

نظریه دوم مربوط به کوشک در این محل می باشد که سالمندان محل در مورد وجود کوشک بزرگ و معتبر در این محل اظهار بی اطلاعی می کنند اما عده ای معتقدند که در قدیم قصر کوچکی برای استراحت حاکمان و مأموران عالی رتبه دولتی ساخته شده بود که به آن کوشک می گفتند و چون قصر بسیار کوچک بود آنرا مصغر نموده و به آن کوشکو اطلاق می کردند که در استعمالات بعدی کشکوئیه نامیده شد. همچنین با توجه به اینکه کاروانسرایی در قلعه گلناباد بوده و شاید بتوان گفت در همان محل کوشک کوچکی وجود داشته که بعدها چنین نامی بر روی نصیرآباد قدیم گذاشته شده است و اما نظریه سوم درخصوص واژه کوش به معنی کوه است که از کتاب جاده ابریشم جلد اول نوشته آقای علی مظاهری نویسنده متفکر و بزرگ ایران گرفته شده است. وی می نویسد : کوشان در لغت به معنای «کوه نشینان» می باشد و همان واژه جمع کو وان است که «ف» ، «و» در زبان ایرانی غربی منطبق با «ش» در لهجه شرقی است ، بدین قرار کوف یا کو و یا «کوه» در زبان پهلوی در آسیای میانه ایرانی (خراسان) کوش گفته می شود. مثلاً هندوکوش به جای هند و کوف یا هند و کوه در لهجه غربی است.
باتوجه به این معانی و واژه ها شاید بتوان گفت واژه کوشکوئیه مرکب از کوش و کوئیه می تواند به معنای کوش همان کوه و کوئیه همان کوی یا جا باشد که با تغییراتی به کوئید تبدیل شده است.